Năm 2000 - 2002, Ngành Tâm thần Việt Nam đã chọn 10 bệnh tâm thần ưu tiên để tiến hành điều tra dịch tễ tại các vùng khác nhau, cho thấy tỷ lệ gần 14,9%, chưa kể đến các rối loạn tâm thần khác. Qua thời gian 12 năm, Ngành Tâm thần cũng cần tổ chức điều tra lại các rối loạn tâm thần thường gặp ở cộng đồng để làm chứng cứ khoa học cũng như lập kế hoạch và tầm nhìn cho Dự án Bảo vệ sức khỏe tâm thần cộng đồng và trẻ em trong giai đoạn tiếp theo.

1. Đánh giá tỷ lệ hiện mắc của 11 rối loạn tâm thần thường gặp tại phường Xuân Phú- Thành phố Huế;
2. Xác định yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến một số rối loạn tâm thần như: trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên, nghiện rượu, lạm dụng rượu tại phường. 

2.2.2.Cỡ mẫu: Sử dụng công thức ước lượng tỷ lệ:                                             

                                          

                 Trong đó: 

• p của bệnh ĐK (có tỷ lệ hiện mắc dự kiện thấp nhất trong 11 rối loạn tâm thần  =  0, 0035)
•    = 1,96 {cho độ tin cậy 95% ( = 0,05), tra bảng, ta có   = 1,96 }
• c (độ chính xác mong muốn ) = 0,0015 (không quá 40% của 0,0035)
• Ta có: 

                                    

• Bước 1: Điều tra sàng lọc: Sau khi được tập  huấn, điều tra viên là y tế thôn và cộng tác viên, sử dụng phiếu điều tra chung, đến từng hộ phỏng vấn trực tiếp 100% chủ hộ và người nghi mắc RLTT  để phát hiện bệnh.

• Bước 2: Phát hiện bệnh và yếu tố tâm lý xã hội:

• Tiêu chuẩn chẩn đoán các RLTT:

• Yếu tố tâm lý xã hội (TLXH):

	Giới		Độ tuổi			TC
	Nam	Nữ	0-29	30-59	≥ 60
TTPL	25	7	5	25	2	32
Không bệnh	5023	5259	4138	4237	1907	10282
%	0,50	0,13	0,12	0,59	0,10	0,31
	10,94 ; <0,001		17,94;    <0,001

Số liệu của chúng tôi có thấp hơn Nguyễn Văn Siêm (Đà Nẵng): 0,52%, nhưng cao hơn Trần Viết Nghị, Nguyễn Viết Thiêm (Thái Nguyên): 0,26%. Nam mắc nhiều hơn nữ (p<0,001), tương tự Hương Xuân -TT- Huế; đa số rơi vào độ tuổi lao động 30-59 (p<0,05), một số tác giả trên thế giới và trong nước cũng cho kết quả tương đương.

         

     

   * Tính trên số khám 10.314

      * Tính trên 10.314

Tương tự  bảng 17, nếu xem nhóm bị RLTT thường do căn nguyên TLXH là nhóm bệnh (B), thì nhóm còn lại như RLTTTT (MTTG, CPTTT, RLTT do CTSN), ĐK, TTPL  là nhóm không bệnh (KB). Có sự khác biệt rõ rệt giữa từng yếu tố TLXH như: quan hệ  vợ chồng, gia đình không hoà thuận, thất bại trong tình yêu; không hài lòng về con cái; người trong gia đình dùng rượu; làm ăn thua lỗ; mâu thuẫn ở cơ quan, bạn bè; môi trường xã hội nơi ở thiếu lành mạnh đối với các RLTT thường do căn nguyên TLXH và các RLTTTT (MTTG, RLTT do CTSN, CPTTT),  ĐK, TTPL (p < 0,001). Sự liên quan giữa các yếu tố TLXH khác cũng có ý nghĩa thống kê như: người thân trong gia đình mắc bệnh tâm thần (p<0,01), bất hòa với láng giềng (p<0,05).

• Có 1.154 người mắc các rối loạn tâm thần, chiếm tỷ lệ 11,19% dân số.

• Tỷ lệ mắc các rối loạn tâm thần như sau: tâm thần phân liệt: 0,31%; động kinh: 0,15%; chậm phát triển tâm thần: 0,56%; trầm cảm: 1,94%; lo âu: 3,25%; nghiện rượu: 0,29%; lạm dụng rượu: 2,76%; RLTT do chấn thương sọ não: 0,34%; mất trí tuổi già: 0,81%; rối loạn hành vi của thanh thiếu niên: 0,58% và  nghiện ma tuý: 0%.

• Một số chỉ số dịch tễ khác: nghề nghiệp: buôn bán nhỏ và lao động tự do chiếm tỷ lệ cao nhất 61,55%; phần lớn chưa từng được điều trị trước khi điều tra (TTPL: 50%, ĐK: 66,67%); đa số có nhận thức đúng một phần về bệnh tâm thần (62,21%).

• Về yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến một số rối loạn tâm thần:

• Yếu tố quan hệ  vợ chồng, gia đình không hoà thuận, thất bại trong tình yêu chiếm tỷ lệ cao nhất 40,21% đối với 11 RLTT; thấp nhất là người thân trong gia đình dùng ma tuý 0,35%.

• Các yếu tố TLXH như: quan hệ  vợ chồng, gia đình không hoà thuận, thất bại trong tình yêu; bất hoà với láng giềng; mâu thuẫn với bạn bè, cơ quan là những yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê (p< 0,001) đối với các RLTT thường do căn nguyên TLXH như: trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên, nghiện rượu, lạm dụng rượu.

• Mối liên quan giữa phần lớn các yếu tố TLXH  và các RLTT thường do căn nguyên TLXH có ý nghĩa thống kê (p< 0,001; <0,01 hoặc <0,05).

• Tăng cường hoạt động của các Ban Chỉ đạo DAQGBVSKTTCĐ  đến tận phường, xã, thôn bản; lồng ghép có hiệu quả màng lưới chăm sóc sức khỏe tâm thần vào tuyến y tế cơ sở.

• Đẩy mạnh truyền thông - giáo dục sức khỏe tâm thần bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng.

• Cần tránh những sang chấn tâm lý, rèn luyện nhân cách và đến thầy thuốc tâm thần sớm để được tư vấn, chữa trị tâm lý  nhằm phòng ngừa mắc các RLTT căn nguyên TLXH.

• Từng bước mở rộng dự án để quản lý, điều trị tại tuyến phường xã cho một số bệnh tâm thần khác ngoài tâm thần phân liệt như động kinh, trầm cảm có loạn thần.